İlk Anıt

3 Ekim 1926 Sarayburnu’nda dikilen ilk Atatürk heykelinin dikiliş tarihi. Cumhuriyet’in görsel ifadesi sayılan heykel, Avusturalyalı Heinrich Krippel tarafından Viyana’da yapıldı.

Bu heykeli ilk olarak Ahmet Ümit’in İstanbul Hatırası isimli romanında duydum. Burası İstanbul’da ilk yerleşim yerinin kurulduğu yer. Şu anda yapımı devam eden Marmaray’ın Sarayburnu İstasyonu’nun tam önü. Bu alanın ne kadar eski bir yerleşim alanı olduğu metro inşaatı sırasında yapılan kazılar sırasında ortaya çıktı. Yapılan kazılar sebebiyle Marmaray inşaatı 4 yıl kadar ertelendi bildiğim kadarıyla. Eski dönemlere ait çıkan eserlerin çok değerli olduğu söyleniyor. Yakında arkeoloji müzesinde bunları görmeyi umuyoruz ve asıl söylemek istediklerime geçiyorum.

Buranın Byzantion’un (İstanbul’un ilk kurulduğu yer ve onun adı) kurulduğu yer olduğunu ve bu alan üzerine Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün heykelinin bulunmasını öğrenince buraya çok gitmek istemiştim. Yeniden başlayabildiğim İstanbul gezilerim sırasında ilk olarak ziyaret ettiğim yer burası oldu.  

Burayla ilgimi çeken en önemli nokta. İstanbul’da ilk yerleşim yeri üzerine, ilk Atatürk heykelinin dikilmiş olması. Tesadüflere inanmam. Bunu düşünerek yapmış olmalılar. İstanbul’a ilk yerleşimin gerçekleştiği noktada bir Atatürk heykeli var. Çok etkileyici değil mi?

Heykel’in bulunduğu yer Sarayburnu’nda Sepetçiler Kasrı’nı  geçince 300 metre kadar ileride deniz kıyısında. Sarayburnu Askeri Gazinosu’nun önünde. Gülhane Parkı kapısının hemen solunda kalıyor. Anıtın kitabesi şu anda yerinde yok. Önündeki Marmaray inşaatı sebebiyle alınmış olabilir. Boş bir kitabe alanı mevcut. Heykelin etrafı kare bir alan ile çevrilmiş. Alana ön taraftaki köşelerden girişler var. Heykel zaman içerisinde bakım görmüş ancak günü kurtarmak adına olmuş. Çünkü anıt beyaz mermerler ile yapılmış. Tamirat sırasında merdiven basamaklarında kahverengi mermerler kullanılmış. Heykelin dikilmiş olduğu sütunda kısmen zarar görmüş. Kısacası bakımsız bir anıt. Marmaray inşaatı sona erince gerekli bakımları görecektir umarım.

Atatürk heykeli boğaza karşı bakıyor ve gördüğü alan çok etkileyici. ( Ne kadar önümdeki inşaat engellese de ) Tam Boğaziçi Köprüsü’nün karşısındasınız. Dolmabahçe ve Çırağan Sarayları, Kuleli Askeri Lisesi’ni ve Selimiye Kışlalarını rahatlıkla görüyorsunuz. Arkasında ise Topkapı Sarayı. Önünde ise yüzyılın en büyük projelerinden olan Marmaray inşaatı.

Heykel’de Atatürk’ün sol eli belinde ve sağ eli yumruk halinde ve ileriye bakıyor. Boğazdan gelip geçen herkesi selamlıyor. Önündeyken aklımdan geçenler ise şöyle:

-İşte diyorum bu şehrin ilk yerleşim yerinin tam üstünde bir Atatürk heykeli. Kurduğu Cumhuriyet’in lokomotif şehri olan İstanbul’u selamlıyor. Arkasında bu ülkenin tarihinin yaşandığı yer olan Topkapı Sarayı ve önünde tarihi üzerine sürekli yenilenerek kurulan Türkiye Cumhuriyeti. Tarihimizden aldığımız güç ile yeniden güçlü bir ülke olabileceğimizin kanıtı. Gerekli olan kendimize olan inacımız.

İlk dikilen heykel için bu alanın seçilmesi tesadüf olamaz. İlk yerleşim yerinin üzerinde Atatürk heykeli. Gururla değişen ve gelişen bu şehri izliyor. Kurduğu Cumhuriyet de aynı şekilde hak ettiği düzeye gelecektir en kısa zamanda.

Bu arada İstanbul’da daha bilmediğiniz ne çok hikaye ve anı var. En iyisi sizde fırsat buldukça bu şehri dinlemeye çalışın.